Blikvanger van Brouwershaven
In 1403 kreeg Brouwershaven stadsrechten. Uit 1487 dateert de oudste vermelding van een stadhuis: ‘der stedehuys van Brouwershaven’. Het was nog klein en bestond uit het achterste deel van het huidige stadhuis. Vermoedelijk is de achtergevel in de beginperiode de voorzijde geweest. Vanwege ruimtegebrek werd in 1599 besloten het stadhuis te vergroten en te voorzien van een ‘cyerlycken gevel’. Het prachtige pand is een van de mooiste voorbeelden van Vlaamse Renaissance en opgetrokken in de stijl van Hans Vredeman de Vries. Het stadhuis zelf is traditioneel gebouwd en met leistenen gedekt. De toren van eertijds is verdwenen. Het bovenstuk was zodanig bouwvallig dat dit in 1844 werd afgebroken en in plaats daarvan kreeg het stadhuis een dakruiter.
In 1890-1891 werd het stadhuis volledig gerestaureerd, waarbij al het beeldhouwwerk werd vervangen. De gevel werd bekroond met een beeld, dat de Barmhartigheid voorstelt, met drie kinderfiguren. Op en naast de rollagen staan zogenaamde vazen, waarvan de originelen zich in het Zeeuws Museum in Middelburg bevinden. In het kader van deze restauratie werden er weer stenen kruisvensters in de gevel aangebracht. Een nieuwe restauratie volgde in 1969-1973. Het werd de zetel van de in 1961 gevormde gemeente Brouwershaven, gevormd uit de voormalige gemeenten Brouwershaven, Dreischor, Noordgouwe en Zonnemaire. In 1987 werd het belendende pand, aan de rechterzijde, afgebroken en vervangen door nieuwbouw als uitbreiding van de gemeentesecretarie. De aangebrachte speklagen zijn een herinnering aan de gevel van het pand dat daar eerder had gestaan en in 1915 was afgebroken.
In de boogtrommels boven de vensters zijn cartouches te zien. Een cartouche is een met krullen en rolwerk omlijst, meestal gebogen vlak, waarop een opschrift is aangebracht. Het schildje met het jaartal 1599 heeft haakvormige voluten (versiering, vaak in zandsteen). De cartouches in de boogvelden boven de onderste vensterrij zijn nog vlak en de krullen rond de wapens van Zeeland en Brouwershaven hebben meer reliëf.
Boven de deur bevindt zich in een nis een beeldje van Vrouwe Justitia. Onder het driehoekig fronton boven de ingang staat de spreuk: ‘lex republicae conservatio’ de wet is het behoud van de republiek). Het bordes is voorzien van vier stenen leeuwen, die de wapens van Brouwershaven en Zeeland vasthouden.
Bezichtigingsadres
Markt 2
Brouwershaven
Adres
Markt 2
Bouwjaar
15e eeuw
Oorsprong
Stadhuis
Functie
Kantoorgebouw
Plaats
Brouwershaven
Bouwstijl
Vlaamse Renaissance
Bijzonderheid
Beeld Vrouwe Justitia
Jaar aankoop
2001
Bezoekinformatie
Markt 2
Brouwershaven
Niet openbaar toegankelijk
Monument in beeld
Als gevolg van de gemeentelijke herindeling in 1997 kwam het van oorsprong middeleeuwse stadhuis van Brouwershaven leeg te staan. Dit heeft een aantal jaren geduurd. De Stichting Monumenten Schouwen-Duiveland kocht in 2001 dit prachtige pand aan van de gemeente Schouwen-Duiveland en is sindsdien de trotse eigenaar.
Souterrain
De achterkant had vroeger twee trapgevels. Die zijn helaas gedeeltelijk afgebroken in 1820. Bij de laatste restauratie is aan de zuidoostelijke gevel op de eerste verdieping een natuurstenen kruiskozijn gevonden. Dit kruiskozijn heeft men als voorbeeld gebruikt bij de restauratie van de ramen aan de achterzijde. Onder de ronde uitbouw bevindt zich een diepe put, die vroeger als afvalput werd gebruikt.
Voorzaal en achterliggende kamer
De voorzaal dateert uit 1599-1601. De houten balustrade is een deel van de oude vierschaar (rechtbank) en dateert uit het derde kwart van de zeventiende eeuw. Het stenen poortje in de hal heeft een korfboog en is afkomstig van het vroegere Weeshuis dat bij de kerk stond.
De balken met sleutelstukken in de voorzaal, zijn beschilderd met aardverven door middel van sjablonen. De plafondschilderingen vertonen een Vlaamse invloed.
Raadzaal en burgemeesterskamer
De raadzaal bevindt zich op de eerste verdieping. Daar is ook de voormalige burgemeesterskamer. Deze maakt deel uit van het oudste deel van het gebouw en heeft een gotische schouw met een houten bord met inscripties (1647).
Zolder- en gevangenisruimte
De zolderverdieping behoort tot het oudste gedeelte van het pand. Hier treft men enkele vertrekken van de gevangenis aan met vele inkervingen van gevangenen in de schotten en in de deuren. De deuren van de voormalige gevangenis zijn voorzien van zware grendels. Er is nog een deurtje uit circa 1500. Ingekrast zijn onder meer afbeeldingen van schepen en van een toren. De klokkenstoel op de zolder draagt klokken uit 1510 en 1641, bij de restauratie van 1969-1973 aangevuld met vier nieuwe klokken. Het uurwerk van het voormalige stadhuis dateert uit de zeventiende eeuw.
