Belangrijk baken

De Plompe Toren uit de veertiende eeuw vormt een markant herkenningspunt vlakbij de Oosterscheldedijk in Burghsluis. De toren is het laatste restant van het verloren gegane dorp Koudekerke.

Koudekerke is een van de vele dorpen die aan de zuidzijde van Schouwen verloren gingen door het oprukkende water. De aanleg van een inlaagdijk in 1581 dwars door het dorp en rakelings langs de kerk luidde het begin van het einde van het dorp in. De kerk werd afgebroken maar de toren bleef behouden als baken voor de zeevaart. Om die reden nam de stad Zierikzee het beheer en het onderhoud op zich. De Plompe Toren wees de schepen die naar Antwerpen voeren de weg en vormde een belangrijk herkenningspunt. Vanaf 1867 was de toren eigendom van het Rijk. In 1935-1937 werd de toen in slechte staat verkerende toren gerestaureerd. Een daarvoor op initiatief van de oud-burgemeester van Noordgouwe, jonkheer C.A. van Citters, ingestelde commissie zamelde geld in als bijdrage voor deze restauratie.

In 1938 gaf het Rijk de toren in bruikleen aan de gemeente Haamstede, mits de gemeente ook beloofde het onderhoud voor haar rekening te nemen. De gemeente stelde de toren open als uitkijktoren en probeerde uit de entreegelden een deel van het onderhoud te bekostigen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de toren veel schade op en ruim twintig jaar later, in 1965, volgde een restauratie. In 1994 moest de toren noodgedwongen worden gesloten wegens de slechte staat van het interieur maar ook het exterieur verdiende dringend herstel. Uiteindelijk wist de gemeente Westerschouwen te bewerkstelligen dat de toren, met steun van het Rijk en anderen, werd gerestaureerd in 1996/1997. Onderdeel van de reddingsactie was de overdracht van de toren door het Rijk aan de gemeente. Natuurmonumenten werd de gebruiker van de toren die daarin een presentatie tot stand bracht over de geschiedenis van het gebied met een prominente rol voor de legende van de zeemeermin. In 2008 droeg de gemeente Schouwen-Duiveland – in 1997 waren de zes gemeenten op het eiland samengevoegd – de Plompe Toren over aan de Stichting Monumenten Schouwen-Duiveland. De voorlopig laatste restauratie volgde in 2019/2020.
De toren is als monument een bron voor sagen en legenden. Deze uit mondelinge overlevering spannende volksverhalen behoren tot het Zeeuwse immateriële erfgoed.